NOORD-HOLLAND - De maan komt vrijdag op als een rode bol. De oorzaak: een totale maansverduistering. Die is goed te zien in de avondlucht, als het zomerweer meewerkt.

De maan straalt zelf geen licht uit, maar weerkaatst het licht van de zon. Een maansverduistering gebeurt als de aarde precies tussen de zon en de maan in komt. De maan staat dan in de schaduw van de aarde. Het zonlicht gaat wel langs de aarde. De dampkring buigt het dan af naar de maan. Rood licht wordt het best afgebogen. Daardoor kleurt de maan tijdens een verduistering rood. Dat wordt een bloedmaan genoemd.

Langste maansverduistering van de eeuw
De totale verduistering van vrijdag begint om 21.30 uur. Rond die tijd komt de maan ook op. Het hoogtepunt is om 22.22 uur en de volledige eclips eindigt om 23.14 uur. Daarna duurt het nog ongeveer twee uur voordat de maan weer helemaal als vanouds schijnt. Het is de langste maansverduistering van de 21e eeuw.

"Het is iets dat je gezien moet hebben. Omdat het heel mooi is, mooier dan een gewone volle maan, maar ook omdat het een bijzonder verschijnsel is dat de aarde het licht van de zon naar de maan blokkeert, zodat je een rode maan krijgt. En die eerste glinstering van het terugkerende maanlicht, als de verduistering voorbij is, dat is echt spectaculair'', zegt Esther Hanko van het Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde van de Universiteit van Amsterdam.

Tegelijk met de verduisterde maan zijn ook vier planeten goed te zien. Hanko: "Rechts onder de maan staat Mars. In het zuiden staan Jupiter en Saturnus. Jupiter is de helderste van de twee. Met een goede verrekijker kunnen mensen de ringen van Saturnus en de vier grootste manen van Jupiter zien. In het westen, waar de zon is ondergegaan, staat dan Venus, dat is het helderste licht aan de hemel."

Het beste zicht op de bloedmaan
Meerdere sterrenwachten in Nederland organiseren speciale avonden om samen naar de maansverduistering te kijken. Het Anton Pannekoek Instituut is een van die plekken. Op een grasveld in het Amsterdam Science Park staan tien telescopen, waarmee mensen naar de maan kunnen kijken. Hanko: "Daar heb je het beste zicht op de sterrenhemel, dus ook op de opkomst van de maan. We gaan er geen barbecue van maken. maar mensen kunnen zelf een kleedje meenemen en erbij gaan zitten.''

De laatste keer dat een totale maansverduistering te zien was in Nederland, was in september 2015, maar toen gebeurde het midden in de nacht en sliepen de meeste mensen er doorheen. Op 21 januari volgend jaar is er weer een totale eclips, 's ochtends vroeg. Daarna duurt het tot september 2025.